Plan daltoński nie jest metodą ani systemem edukacyjnym. To raczej filozofia, idea, sposób myślenia o uczeniu i nauczaniu, o roli ucznia i nauczyciela w procesie edukacyjnym. Pomysł wywodzi się od amerykańskiej nauczycielki i twórczyni systemu indywidualnej pracy uczniów zwanego planem daltońskim – Helen Parkurst.
Edukacja daltońska opiera się na czterech solidnych filarach: samodzielności, odpowiedzialności, refleksji i współpracy. O trzech z nich mówiła Helen Parkurst wymieniając wśród najważniejszych celów edukacyjnych – wolność, współpracę i samodzielność. Refleksja to filar dodany całkiem niedawno przez holenderskich edukatorów, na których często opieramy się w polskich szkołach.
Plan daltoński to forma pracy z uczniem, która uwzględnia jego podmiotowość. Skupia się na dziecku i szanuje jego potrzeby. Motywuje do działania, samodzielnej pracy poprzez oddanie w ręce ucznia dużej odpowiedzialności za uczenie się, proces zdobywania wiedzy, lecz także planowania. W planie daltońskim pozwalamy dziecku na to by to ono było kreatorem własnej wiedzy i umiejętności. Nauczyciel pełni rolę obserwatora i włącza się wtedy, kiedy zostanie o to poproszony. Przygotowuje materiały i organizuje tak przestrzeń w klasie, aby dziecko mogło w niej działać swobodnie i samodzielnie.
W naszej szkole wprowadzamy ideę planu daltońskiego w klasach młodszych. Zaczynamy od wyczucia i organizacji czasu, uzgadniania planu dnia, organizacji działań tygodniowych i ich samodzielnej realizacji. Posługujemy się zegarem daltońskim, sygnalizatorem oraz wykorzystujemy sylwetę misia jako organizatora wyjść z klasy. Kluczem i celem naszej pracy daltońskiej jest nauka samodzielności i pracy w zespole. Wykorzystujemy do tego tablicę zadań tygodniowych, na której na początku tygodnia planujemy zadania na pięć dni a na koniec omawiamy ich realizację i wyciągamy wnioski. Dzieci same uczą się na własnych błędach, korygują działania, współpracują w grupach.
